Totale maansverduistering Europa

Nederland, Woerden, 3-4 maart 2007

Voorbereiding

Deze maansverduistering kwam als een volslagen verrassing. Op het journaal van acht uur kreeg ik van weerman Erwin Kroll voor het eerst te horen dat er die avond een maansverduistering zou zijn, ja zelfs een totale! De weersomstandigheden zouden behoorlijk goed zijn. Na wat dubben besloot ik toch dat ik dit buitenkansje niet voorbij kon laten gaan.

Het zou niet meevallen, zonder enige voorbereiding. De precieze tijden van de verduistering waren vrij eenvoudig op internet te vinden, maar belichtingstijden zocht ik tevergeefs. De volle maan zou wel meevallen, maar ik wist van eerdere verduisteringen dat de totaal verduisterde maan erg lastig in te schatten was. De belichtingsgegevens had ik destijds uiteraard wel genoteerd, maar toen had ik een standaardlens gebruikt. Ik besloot om per fase diverse belichtingen te proberen, de totaal verduisterde maan variërend van 4 tot 60 seconden.

De verduistering was inmiddels, om 22:50 uur, al volop bezig. Om 22:30 uur was het eerste contact met de kernschaduw al geweest. Het deel van de maan in de halfschaduw zag er, zoals verwacht, normaal uit, maar het totaal verduisterde deel was inderdaad pikdonker. Goed, de analoge spiegelreflexcamera Olympus OM-2N stond opgesteld op het statief, geladen met Elitechrome 100 diafilm, compleet met 200 mm f/4 Zuiko objectief en 2x teleconverter. De opnamen zijn met de zelfontspanner of een draadontspanner gemaakt, alle bij volle lensopening, dus ca. f/5,6. De digitale camera bleek zich niet voor dit soort experimenten te lenen: de totaal verduisterde maan zou later in de zoeker niet eens terug te vinden zijn, laat staan dat ik hem zou kunnen scherpstellen.

De verduistering zelf

Het weer was inderdaad redelijk: overdrijvende wolkenvelden en waterkoud. Tussen de wolken door was het zicht goed. Het precieze begin van de totale verduistering, om 23:44 uur, vond net achter een grote wolk plaats. Toen de maan te voorschijn kwam, was het bekende schouwspel te zien: de maan als een prachtige, donkerrode lampion aan de hemel. Het rode licht was, zoals bekend, strooilicht van de aardse dampkring. Tot het maximum om 00:21 uur (4 maart) werd de maan steeds donkerder, daarna weer lichter. Bij het eerste directe zonlicht, om 00:58 uur, was het onbewolkt, het lichtverloop was goed te volgen. Daarna werd de vertrouwde bleekwitte sikkel steeds groter. Het eind van de totale verduistering om 2:15 uur heb ik niet meer meegemaakt.

De volgende dag voerde ik wat eenvoudige berekeningen uit. Wat bleek? Door de draaiing van de aarde zou de maan zich verplaatsen met een snelheid van 360 graden per 24 uur, ofwel een kwart graad per minuut: ongeveer de straal van de maanschijf! Alle secondenlange belichtingen zouden dus alleen al door die beweging onscherp zijn. Inderdaad bleken later alle opnamen van 8, 15, 30 en 60 seconden mislukt, de laatsten toonden niet meer dan een oranje veeg.

Gelukkig bleken enkele opnamen nog acceptabel: de totaal verduisterde maan bij 4 seconden was redelijk scherp. Wel donker, maar Photoshop doet wonderen... Hier kwam wel pijnlijk het nadeel van analoge fotografie aan het licht: alle dia's moesten eerst door de filmscanner. Ook bij scans bleek belichten en scherpstellen van zo'n klein en donker object erg lastig. De volgende keer moet er maar weer een sterrengids komen, dan kan ik me wat beter voorbereiden!

Foto's van de verduistering

Klik op de miniaturen hieronder om de fasen van de verduistering te bekijken.

Klik voor 400x400 foto, dan terugknop browser Klik voor 400x400 foto, dan terugknop browser Klik voor 400x400 foto, dan terugknop browser Klik voor 400x400 foto, dan terugknop browser
22:55, 1/125 s, voor 1/3 in kernschaduw 23:52, 4 s, juist totaal verduisterd 00:27, 4 s, diepst in kernschaduw 00:42, 4 s, weer richting rand van kernschaduw
Klik voor 400x400 foto, dan terugknop browser Klik voor 400x400 foto, dan terugknop browser Klik voor 400x400 foto, dan terugknop browser Klik voor 400x400 foto, dan terugknop browser
00:56, 4 s, vlak voor eerste zonlicht 00:57, 2 s, eerste directe zonlicht 1:02, 1 s, sikkel van licht verschijnt 1:20, 1/60 s, maan komt tevoorschijn

Flash animatie

Uit alle beschikbare geslaagde opnamen is de volgende animatie samengesteld.

Flash 400x400, maanbeeld diameter ca. 200 pixels, 12 foto-objecten, in elkaar overvloeiend met 20 frames / sec, totaal 15 seconden, 134 kB, Flash Player nodig


Laatste wijziging 14 april 2007
Terug naar Astronomie hobbypagina of Joop's home page